Nó có vai trò gì trong thành công của mỗi người? Chúng ta hãy cùng nhau bàn luận và trao đổi trong bài viết này nhé.
Tư duy phản biện là gì?
Tư duy phản biện (Critical thinking) có thể hiểu là quá trình tư duy rõ ràng, logic và có khả năng lập luận trước một vấn đề. Hiện nay chưa có một định nghĩa chung, cụ thể và thống về tư duy phản biện, nhưng tất cả các định nghĩa hiện đang tồn tại đều nhấm mạnh về sự rõ ràng và khả năng lập luận.
Tư duy phản biện bao gồm khả năng vận dụng suy nghĩ độc lập và suy nghĩ phản chiếu. Người có tư duy phản biện tốt thường có các biểu hiện:
- Tư duy và giải quyết vấn đề có hệ thống và logic
- Đưa ra những lập luận săc sảo và tìm ra được những lỗi sau trong những lập luận thông thường
- Nhận dạng, đánh giá và phát triển các luận điểm theo sự gắn kết logic
- Xem xét cách lập luận và sự đúng đắn trong quan điểm và niềm tin của người khác
- Có khả năng quan sát và lắng nghe tốt
- Có khả năng đưa ra quyết định
Tư duy phản biện không chỉ đơn thuần là sự tích lũy và thu thập thông tin, nó là cả một quá trình cần thêm sự phản tư từ bộ não của bạn. Vậy nên người có trí nhớ tốt chưa chắc đã có được tư duy phản biện tốt. Người có tư duy phản biện tốt là người biết cách thu thập, chọn lọc thông tin sử dụng những thông tin đó để đánh giá và phát triển và giải quyết vấn đề.
Bạn không nên nhầm lẫn giữa tư duy phản biện với việc thích tranh cãi, soi xét lỗi sai hay phá đám. Bởi người thích soi xét tìm lỗi sai chỉ đơn thuần là đưa ra ý kiến đi ngược số đông để thỏa mãn cái tôi còn nhười có tư duy phản biện không chỉ đơn thuần là tìm ra lỗi sai mà họ sẽ đánh giá và phát triển hướng lập luận của mình một cách logic, sẵn sàng lắng nghe và tôn trọng ý kiến của người khác.
Tầm quan trọng của tư duy phản biện
Kỹ năng tư duy phản biện là cần thiết và cơ bản cho cuộc sống
Bởi trong bất kì vấn đề nào chúng ta cũng cần đến sự rõ ràng và logic lập luận tốt. Nếu chúng ta cứ mặc nhiên đồng ý với mọi điều xung quanh mà không hề phán xét hay suy nghĩ ngược thì liệu cuộc sống và công việc có thể phát triển được không? Ví dụ như trong một cuộc họp, bất cứ vấn đề gì nêu ra cũng nhận được sự đồng tình 100% chưa chắc đã là tốt, bởi nó còn cần những tranh luận và suy nghĩ ngược chiều khác để có thể có nhiều lựa chọn tốt hơn. Văn hóa phản biện đã ngày càng trở nên quan trọng và đã trở thành bí quyết thành công của người Israel, bởi nó thúc đẩy quá trình brainstorming, thúc đẩy não bộ chúng ta phản tư và suy nghĩ sâu sắc hơn.
Kỹ năng cần có của một nền kinh tế mới
Bước vào thời đại công nghệ 4.0 với sự ra đời và phát triển của trí thông minh nhân tạo đã đưa nền kinh tế có những phát triển vượt bậc. Nhiều ngành nghề, công việc dần bị thay thế bởi robot, vậy điều gì khiến con người trở nên ưu việt, khác biệt và vượt trội hơn so với robot. Đó chính là ở tư duy phản biện. Nên kinh tế mới đã đặt ra những nhu cầu ngày càng cao về sự vận dụng trí óc linh hoạt và giải quyết vấn đề hiệu quả. Kỹ năng tư duy phản biện phất triển sẽ cho bạn một tư duy rõ ràng và khả năng thích ứng với nhiều sự thay đổi.
Tư duy phản biện thúc đẩy khả năng sáng tạo
Tư duy phản biện đóng vai trò cốt lõi trong việc phát triển các ý tưởng mới. Và tư duy phản biện rất hòa hợp với suy nghĩ "ngoài chiếc hộp" (thinking out of the box). Tìm hiểu về những điều ít người biết và chú ý tới, thức đẩy khả năng sáng tạo của bạn phát triển không ngừng. Và tư duy phản biện đã trở thành một phần của sáng tạo bởi nó cần thiết cho việc đánh giá và phát triển các ý tưởng mới.
Kỹ năng quan trọng của quá trình phản tư của bản thân
Bên cạnh tư duy phản biện ngoại cảnh thì tự phản biện là điều cần thiết để kiểm soát cuộc sống của mỗi người. Tư duy phản biện sẽ giúp cho quá trình tự phản tư bản thân của chúng ta diễn ra nhanh chóng hiệu quả và hợp lí hơn. Bên cạnh đó, chúng ta sẽ nhận rõ được giá trị của bản thân và dưa ra phương pháp cải thiện và phát triển cần thiết với một tư duy phản biện tốt.
Tư duy phản biện là yếu tố cần thiết để phát triển các kĩ năng khác
Suy nghĩ rõ ràng và logic sẽ giúp bạn tăng khả giao tiếp và thuyết trình hiệu quả hơn. Bạn có thể diễn đạt các ý tưởng theo một cách có hệ thống và dẽ hiểu hơn. Tư duy phản biện cũng sẽ giúp chúng ta tăng kĩ năng giải quyết vấn đề và thích ứng nhờ có những giải pháp logic, linh hoạt.
Rèn luyện tư duy phản biện
Luyện khả năng quan sát: Không chỉ là việc nhìn đơn thuần, quan sát đòi hỏi chúng ta phải hiểu những gì ta nhìn thấy. Quan sát và lắng nghe sự việc ở nhiều góc độ khác nhau để hiểu được bản chất đằng sau bề ngoài của sự việc.
Luôn tò mò và thúc đẩy bản thân tìm câu hỏi: Sau khi tiếp nhận vấn đề và tìm hiểu thông tin về nó hãy bắt đầu nhìn nó dưới nhiều góc độ khác nhau. Hãy luôn đặt cho bản thân mình những câu hỏi như: Tại sao? Làm thế nào? Đừng cố bắt ép bản thân chúng ta phải đi theo một khuôn khổ nào đó, đi ngược lại xu hướng chung là cách thú vị giúp tư duy phản biện của bạn được phát triển. Và quan trọng hơn nữa là sau khi đặt câu hỏi bạn cần thôi thúc bản thân mình đi tìm câu trả lời cho nó.
Luôn nghi ngờ: học cách nghi ngờ các sự việc bạn mới gặp lần đầu điều này giúp bạn có thể đa dạng góc nhìn.
Luyện tư duy logic, lập luận và phản biện: tư duy logic là khả năng kết nối các mắt xích lại với nhau. Tư duy logic giúp bổ trợ cho tư duy phản biện hay nói cách khác tư duy logic là một phần của tư duy phản biện. Luyện tư duy logic, lập luận và phản biện sẽ giải quyết được các câu hỏi mà bạn đã đặt ra.
Khả năng loại cái Tôi: Rào cản lớn nhất của việc phát triển tư duy là cái tôi quá lớn và bị chi phối bởi cảm xúc. Biết đặt cái tôi xuống thích hợp và sử dụng nó một cách phù hợp là phương pháp hiệu quả để phát triển tư duy phản biện.
Có thể thấy Tư duy phản biện là công cụ tuyệt vời và hữu ích cho mọi lĩnh vực. Đây là kĩ năng cần có và cần trau dồi của mỗi người trên hành trình đi tới thành công. Hy vọng bài viết này đã giúp bạn phần nào hiểu rõ hơn về Tư duy phản biện và qua đó sớm rèn luyện kĩ năng hữu ích này.
